در این بخش سعی شده شما عزیزان را با نجوم در ارتباط با ادبیات آشنا کنیم.
آسمان از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول کرده است به همین علت عرفا و شاعران را وادار به مدح و ستایش خود و گاه پیش بینی هایی درباره آینده کرده است. در این بین بعضی از شاعران با الهام گرفتن از نام های ستارگان یا صور فلکی به سرودن اشعار نجومی پرداخته اند.
شما نیز اگر سروده ای از شاعران یا از خود درباره ی نجوم در اختیار دارید برای ما بفرستید تا در این صفحه به نمایش درآید.
چیست این سقف بلند ساده بسیار نقش     زین معما هیچ دانا در جهان آگاه نیست

 

این چرخ و فلک که ما در او حیرانیم             فانوس خیال از او مثالی دانیم
خورشید چراغدان و عالم فانوس                ما چو صوریم کاندرو حیرانیم
( خیام نیشابوری)

 

به نام خداوند جان و خرد                   کزین برتر اندیشه بر نگذرد
خداوند نام و خداوند جای                     خداوند روزی ده رهنمای
خداوند کیهان و گردان سپهر               فروزنده ماه و ناهید و مهر
( حکیم ابوالقاسم فردوسی)
قدرت ستارگان و اجرام آسمانی را حتی در اشعار هستی بخش ادبیات فارسی میتوان جست و جو کرد و البته شیوایی و زیبایی قلم فردوسی جایگاه تحسین بر انگیز خود را دارد.ستارگان و سیارات در ادبیات و فرهنگ ایرانیان معنا و مفهوم خاص خود را داشته و دارند.
به عنوان مثال:
۱-عطارد(تیر): که کوچکترین سیاره منظومه شمسی است و در ادبیات پیشینیان آنرا دبیر ملک میپنداشتند.
۲-ناهید(زهره = ونوس):دومین سیاره منظومه شمسی و همچنین نزدیکترین سیاره به زمین است که پیشینیان آن را نوازنده فلک میدانستند.
بر خیزیم و زندگی ز سر گیریم                        وین رنج دل از میانه بر گیریم
ناهید به زخمه تیز تر گردد                             چون من سر خامه تیز تر گیرم
کلک از کف تیر سرنگون گردد                      چون من ز خدنگ خامه سر گیرم
(محمد تقی بهار)
۳-بهرام(مریخ = مارس): این سیاره را به دلیل سرخ رنگی اش ستاره جنگ و جنگ جویان میدانستند و ظهورش در آسمان ندای جنگ را سر میداد. البته این پیشگویی ها را افراد مجرب و حازق آن دوران که در دربار شاهان بودند انجام میدادند.
نکته : در قدیم چون تفاوت سیاره و ستاره را نمیدانستند سیارات را ستاره میخواندند.
۴-زحل(کیوان = ساترن):سیاره زحل با حلقه های شگفت انگیزش به زیبایی شهرت دارد اما در قدیم آن را نماد بد شگونی میدانستند.
شبگیر کنم به صفهُ بهرام                 وان دشنهُ سرخش از کمر گیرم
زان نحس که بر تراود از کیوان               بال و پر و پویه و اثر گیرم
(محمد تقی بهار)
جرم  خورشید دوش گه شام       سر به مغرب فرو   کشید تمام
بـه تعجب همی نظر کردیم         من و معشوق من ز گوشه بام
تیر در پیش چهره ی زهره         از خجالت می شکست اقلام
تیغ مریخ در دم عقرب             تخت خورشید بر سر ضرغام
دلو کیوان در اوفتاده به چاه        ماهی مشتری رمیده ز دام
جدی مفتون خوشه ی گندم           بره مذبوح خنجر بهرام
اسد اندر تحیر از پی ثور          گام بگشاده تا بیاید کام

(انوری)
این که خاک سیهش بالین است        اختر شعر و ادب پروین است

(پروین اعتصامی)

زندگی دیدن یک باغچه از شیشه مسدود هواپیماست
خبر رفتن موشک به فضا
لمس تنهایی ماه
فکر بوییدن گل در کره ی دیگر
(سهراب سپهری)

 

——————————————-

ولی از تکبر سری مست داشت                                      یکی در نجوم اندکی دست داشت

دلی پر ارادت، سری پر غرو                                           بر گوشیار آمد از راه دور

یکی حرف در وی نیاموختی                                             خردمند از او دیده بردوختی

بدو گفت دانای گردن فراز                                         چو بی بهره عزم سفر کرد باز

انائی که پر شد دگر چون برد؟                                      تو خود را گمان برده‌ای پر خرد

         تهی آی تا پر معنای شوی                                            ز دعوی پری زان تهی می‌روی

تهی گرد و باز آی پر معرفت                                          ز هستی در آفاق سعدی صفت

——————————————-

هدیه ما به شما یک مقاله با عنوان “باور های نجومی در اشعار نظامی” می باشد:

لطفا برای دانلود فایل PDF این مقاله اینجا کلیک کنید.

لوگوی انجمن نجوم اردبیل آسمان سبلان

با عضویت در خبرنامه ما از آخرین اخبار نجومی محلی و جهانی مطلع شوید.

مشترک شدن در خبرنامه ما

انجمن

© 2024 تمامی حقوق برای آسمان‌سبلان محفوظ است.