با سلام خدمت اعضای محترم باشگاه نجوم اردبیل

در باشگاه هجدهم تعدادی سوال نجومی توسط آقای عظیم عبداللهی مطرح شد که جواب یکی از آنها بدون پاسخ  ماند در اینجا میخواهیم که این سوال را با کمک آقای امیر حسن زاده (کارشناس ارشد مرکز تقویم دانشگاه تهران) حل نماییم. در ادامه همراه ما باشید…

سوال: با توجه به اینکه تهران نسبت به اردبیل در طول جغرافیایی شرقی تری و عرض جغرافیایی پایین تری واقع است. چرا در اوایل تابستان اذان صبح اردبیل نزدیک اذان صبح تهران و یا احتمالا اندکی زودتر گفته می شود؛ در حالیکه اذان مغرب اردبیل در همان روز نسبت به تهران دیرتر گفته می شود؟!  به بیان دیگر  آیا به دلیل کج بودن محور گردش زمین به دور خودش[۲۳٫۴۵] است که این پدیده ایجاد می شود؟  چطور میشود که اذان صبح اردبیل زودتر از تهران ولی اذان مغرب اردبیل دیرتر از تهران گفته شود؟

پاسخ جناب آقای امیر حسن زاده به این سوال:

در حوالی انقلاب تابستانی(تیرماه) هر چه  شهری در عرض جغرافیایی بالاتری قرارداشته باشد طول روز آن بیشتر است. به عبارت مشابه طول مدت روزه داری آن بیشتر است.در این فصل ،بیشترین مدت روزه داری مربوط به پارس آباد استان اردبیل است. نابراین ساکنین شهرهای مختلف، فاصله زمانی اذان صبح تا اذان مغرب یکسانی ندارند. در عرضهای جغرافیایی بالاتر این اثر شدیدتر هم می شود. در زمانهای اعتدالین(مهر یا فروردین) این اختلاف کم تر است. بنابراین هر چه از انقلاب تابستاتی فاصله بگیریم این اختلاف کمتر می شود.

می توانید اوقات شرعی شهرهای مختلف را با هم  در لینک زیر مقایسه کنید:

http://calendar.ut.ac.ir/Fa/Prayers/IrCenters93.asp

 فقط اذان ظهر به اختلاف طول جغرافیایی بستگی دارد و برای دو شهر مختلف در طول سال ثابت است. بقیه اوقات به عرض جغرافیایی هم وابسته هستند و اختلاف دو شهر در طول سال یکسان نیست. بخصوص این اثر در مورد اذان صبح شدیدتر است چون اختلاف زمان اذان صبح تا طلوع خورشید به مراتب از اختلاف غروب خورشید تا اذان مغرب بیشتر است.

 به زیان ساده می توان اینطور توجیه کرد که به این دلیل که اذان صبح وقتی است که خورشید ۱۷٫۷ درجه زیر افق شرقی است و حدود ۱٫۵  ساعت تا طلوع آن باقی مانده است ولی اذان مغرب زمانی است که خورشید فقط ۴٫۵ درجه زیر افق غربی است و حدود ۲۰ دقیقه بعد از غروب است بنابراین این دو متقارن نیستند و نباید انتظار داشت که تاثیر یکسانی داشته باشند.

موفق باشید

امیر حسن زاده

کارشناس ارشد مرکز تقویم دانشگاه تهران

—————————————–